ایران دارای قابلیت های گسترده‌ای در زمینه گیاهان دارویی است . پاره‌ای از دلایل آنرا میتوان چنین بر شمرد: ایران کشوری وسیع و با گستردگی قابل توجهی در طول و عرض جغرافیایی است و به جهت تنوع اقلیمی و موقعیت نسبی ویژه‌ای که در این منطقه از جهان دارد این وضعیت منجر به پیدایش بیش از 7500 گونه گیاهی در کشور شده و گفته می‌شود تنوع گیاهی ایران به تنهایی، چیزی در حدود تمام قاره اروپا است(2). بسیاری از این اقلام گیاهی را (بنا بر یک ادعا بین 10 تا 15 درصد )(3) گیاهان دارویی تشکیل میدهد. این تنوع اکولوژیکی هم از جهت گیاهان داروئی که در عرصه‌های طبیعی میتوان یافت و هم از جهت کشت و اهلی کردن این گیاهان زمینه مناسبی را فراهم می سازد و سابقه تاریخی طولانی و درخشانی از شناسایی و کاربرد گیاهان دارویی و طب سنتی و دانش بومی آن در ایران وجود دارد؛ حتی در زمان حاضر که طب جدید با داروهایی جدید و عمدتاً غیرگیاهی در ایران به شدت رواج یافته، هنوز بازار داخلی قابل توجهی برای گیاهان دارویی وجود دارد. این بازار شامل 6 هزار عطاری توزیع کنندة این گیاهان است. تعداد 72 شرکت در زمینه گیاهان ،وجود مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی در تمام استانهای کشور و فعالیتهایی که این مراکز درخصوص گیاهان دارویی انجام میدهند نیز به عنوان پتانسیل جدیدی مطرح است و می‌تواند زمینه خوبی برای شناسایی اقلام بومی و امکان شناسایی کاربردهای گیاهان فراهم نماید.
بررسی ارقام تولید زراعی سه ساله : 78-77-1376 در کشور نشان دهنده این است که حتی بازار داخلی ما نیز برای اغلب اقلام مورد نیاز خود به علت تولید ناچیز به شکل زراعی، یا وابسته به مراتع و یا وابسته به خارج است . سه قلم اصلی زراعی شامل زیرة سیاه و سبز، گشنیز و رازیانه با تفاوتی چشمگیر در مقایسه با دیگر اقلام قرار می‌گیرند. این اقلام به اضافة شیرین بیان چهار قلم اصلی گیاهان دارویی صادراتی کشور را تشکیل میدهند که صادرات بقیه اقلام در مقایسه با آنها ناچیز است. زراعی بودن تولید سه قلم از چهار قلم اصلی صادراتی حاکی از اهمیتی است که تولید زراعی گیاهان می‌تواند به جای روشهای جمع آوری آزاد از طبیعت داشته باشد. عمده اقلام صادراتی گیاهان دارویی را هم از نظر ارزش و هم از نظر حجم همان گیاهان زراعی تشکیل میدهد. مشکلات عمده در زمینه تولید و صادرات گیاهان دارویی را می توان چنین بر شمرد: گران تمام شدن قیمت محصولات نسبت به بسیاری از کشورهای صادر کننده ، عدم شناخت مکفی از بازارهای خارجی و عدم ارتباط مستقیم با خریداران اصلی. مشکل سطح استاندارد و عدم سرمایه گذاری کافی دولتی در زمینه شناخت بازارهای خارجی و عدم آموزش صادر کنندگان (4). در مصاحبه با صادر کنندگان مشخص گردید که معضل اصلی در مورد این محصولات گران تمام شدن قیمت آنها نسبت به دیگر کشور ها است.
با توجه به جمیع بررسی ها و تحقیقات به علم آمده مشکل اصلی در حال حاضر در تولید دیده نمی‌شود بلکه مشکل اصلی را باید در بازار این محصولات جستجو کرد و نیز مسئله عدم فرآوری محصولات نیز مطرح است. اقدامات خوبی در زمینه استقرار بسیاری از اقلام صورت گرفته و امکان کشت اقلام زیادی فراهم گشته است. تولید اقلام گیاهان دارویی می باید به صورت اندیشیده و با توجه به نیاز های بازار به صورت تدریجی گسترش یابد. بر روی گیاهانی که از خارج وارد می‌شود فعالیت بیشتری صورت گیرد (همچون سنبل الطیب) چنانچه بر روی گیاهانی که بیشتر -کاربر- هستند تا -سرمایه بر- کار شود میتوان اشتغالزایی بیشتری برای فعالیت روی گیاهان دارویی متصور شد. احداث بانک اطلاعاتی مفید، جامع و روز آمد سازی آن در امر برنامه‌ریزی برای گیاهان دارویی می‌تواند بسیار مفید باشد (5).
1-وجدانی،حمیدرضا(1381)گیاهان دارویی وکاربردآنهادردامپزشکی ودامپروری.مجله دامدار،سال یازدهم،شماره145 ص 12-10.
2-دفتر امور گل و گیاهان زینتی (1379). مروری بر وضعیت تولید گیاهان دارویی . ص 5.
3-ابراهیمی ، علی (1374). چکیده مقالات همایش ملی گیاهان دارویی ایران 26-24 بهمن ماه 1374.
4- وجدانی، حمیدرضا (1380). بررسی تولید و صادرات گیاهان دارویی ایران. ارائه شده در همایش ملی گیاهان دارویی ایران. کرج، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
5-وجدانی، حمیدرضا (1381). گزارش نهایی طرح تحقیقاتی: ارزیابی اقتصادی تولید و فرآوری گیاهان دارویی استان همدان با هدف بازار یابی صادرات. وزارت جهاد کشاورزی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام کشور.
